تنها کاربرد لیزر، وسیله بازی برای کودکان و سرگرمی آن‌ها نیست. زمانی که نام لیزر را می‌شنویم، اولین تصویری که در ذهنمان نقش می‌بندد، اسباب‌بازی کوچک دوران کودکی‌مان است که با باریکهٔ نوری قرمزرنگ، ساعت‌های زیادی ما و دوستانمان را سرگرم می‌کرد، اما امروزه کاربرد لیزر در صنایع گوناگون بسیار گسترده شده است. لیزر و صنعت آنقدر باهم آمیخته شده‌اند که گویی لیزر، بخشی جدانشدنی از صنعت است. با کمی دقت درمی‌یابیم که نقش لیزر در تمام بخش‌های زندگی‌مان پررنگ بوده و این تکنولوژی در موارد گوناگون ما را یاری داده است. در این مقاله، با لیزر و کاربرد آن در صنایع گوناگون آشنا شده و نقش آن را به خوبی مورد بررسی قرار می‌دهیم.
شناخت لیزر به زبان ساده
به زبان ساده، لیزر نوری بسیار قوی و دوربرد است. ماهیت نور لیزر و نور معمولی یکسان است و هر دو از امواج الکترومغناطیسی هستند. با این حال عملکرد لیزر به این صورت است که تابش نور در محیط حفره‌مانند، تقویت شده و با استفاده از الکترون‌های ناپایدار، نور قدرتمندی تولید می‌کند و سپس آن نور را به نقطهٔ خاصی از محیط هدایت می‌کند. محیط حفره‌مانند ذکر شده در لیزر، کاواک نامیده می‌شود. نور لیزر در فضای کاواک چندین بار با سرعت بالا به صورت رفت و برگشتی مسیر را طی می‌کند.
لیزرها در نورهای تک‌رنگ قرمز، آبی، سبز یا حتی بی‌رنگ نیز تولید می‌شوند. تک‌رنگ بودن لیزر به معنای واگرایی بسیار کم آن است. معنای واگرایی نور را می‌توانیم این‌گونه بررسی کنیم که نور هر نوع چراغ، حتی چراغ قوه، می‌تواند فضای هر چند کوچک را روشن کرده و در فضا پخش شود. واگرایی پایین نور لیزر به این معناست که نور لیزر در یک خط مشخص تولید می‌شود و در فضا پخش نمی‌شود.
کاربرد لیزر در صنعت
با ظهور لیزر و گسترش استفاده از آن در صنعت، بسیاری از پیشرفت‌های فناوری در دنیای امروز رخ داد. بشر تا حد زیادی توسعه و پیشرفت صنایع گوناگون را مدیون آشنایی با تکنولوژی لیزر است. بررسی کاربرد لیزر بسیار گسترده است. در ادامهٔ مطلب، برخی از مهم‌ترین کاربردهای آن را مورد بررسی قرار می‌دهیم.
لیزر در حوزهٔ پزشکی
استفاده از لیزر به درمان و تشخیص بسیاری از بیماری‌های مختلف کمک شایانی کرده است. بسیاری از بیماری‌ها که با آزمایش‌های پیچیده در بدن بیمار قابل تشخیص بودند، امروزه به‌راحتی به وسیلهٔ لیزر و بدون درد و خونریزی قابل شناسایی هستند. حتی در جراحی‌های حساس و پیچیده، پزشکان با کمک لیزر، عمل جراحی موفق‌تر و راحت‌تری را تجربه می‌کنند.
لیزر در صنایع آرایشی و بهداشتی
موهای زائد بدن یکی از مشکلات رایج بسیاری از افراد است. با اختراع لیزر، از بین بردن موهای زائد بدن و مشکلات ناشی از آن تا حد زیادی برطرف شده است. از دیگر کاربردهای رایج لیزرهای آرایشی، می‌توان به کاربرد لیزر در رفع ضایعات سطحی پوست که ممکن است به دلیل زخم و چین و چروک ایجاد شود، اشاره کرد.
کاربرد لیزر در تجهیزات نظامی و جنگی
امروزه بسیاری از سلاح‌های پیشرفتهٔ جنگی دارای لیزر هستند. استفاده از پرتو لیزر برای علامت‌گذاری هدف، یکی از دقیق‌ترین راه‌ها برای هدایت بمب و موشک است. از دیگر کاربردهای لیزر، فاصله‌یابی و تعیین دقیق فاصله تا هدف است. لیزرها همچنین به عنوان یک اقدام متقابل دفاعی، به‌ویژه برای گمراه کردن موشک‌های گرمایاب، استفاده می‌شوند.
لیزر در صنایع و تولیدات
از لیزرهای پرقدرت برای برش، مته‌کاری، جوش و حکاکی موادی مانند فولاد، شیشه، پلاستیک و سرامیک در صنایع گوناگون و برای تولید لوازم مختلف استفاده می‌شود. در استفاده از لیزر، هیچ تماس فیزیکی با مواد مورد نظر وجود ندارد؛ بنابراین می‌توان سوراخ‌های بسیار کوچکی را بدون تأثیر بر مواد اطراف ایجاد کرد. لیزرها برای نقشه‌برداری نیز ارزشمند هستند، زیرا پرتو لیزر در یک خط کاملاً مستقیم حرکت می‌کند.
لیزر در کامپیوتر و تجهیزات آن
هنگام ضبط یک سی‌دی صوتی، هر صدا به یک کد دیجیتال تبدیل می‌شود. این کد توسط لیزر به شکل میلیون‌ها سوراخ میکروسکوپی بر روی لوح فشرده حک می‌شود و هنگامی که دیسک پخش می‌شود، یک پرتو لیزر در داخل دستگاه روی دیسک حرکت می‌کند.
نقش لیزر در صنعت نورپردازی
نورپردازی لیزری یکی دیگر از راه‌های به‌کارگیری لیزر در روزمره است. کاربرد لیزر در صنعت نورپردازی بسیار متنوع و زیاد است. از لیزرهای رنگی برای جلوهٔ بیشتر در نورپردازی مجالس و مراسمات گوناگون استفاده می‌شود. تغییر رنگ لیزر به‌طور معمول با ریتم موسیقی انجام شده و فضای خاصی را در محیط ایجاد می‌کند. تنوع لیزرهای رنگی در صنعت نورپردازی بسیار بالا است و انواع و اقسام مختلف آن با طرح‌ها و رنگ‌های گوناگون با تنوع قیمت و کیفیت بسیار زیادی در بازار موجود است.
پروژکتور لیزری چیست؟
پروژکتورهای لیزری یکی از تجهیزات نورپردازی با قدرت خیره‌کننده‌ی بسیاربالا هستند که در مراسم‌های گوناگون استفاده می‌شوند. این پروژکتورها مراسم را زیبا و خاص جلوه می‌دهند. درخصوص ویژگی‌های لیزر و کاربرد آن می‌توان گفت که پروژکتور لیزری، طیف نوری وسیعی دارد و چندین رنگ مختلف در آن به کار گرفته می‌شود.
برخی از مزایای پروژکتور لیزری و کاربرد لیزر در نورپردازی عبارت است از:
- دامنهٔ رنگی بسیار وسیع و گسترده
- عدم نیاز به زمان برای خنکی سیستم
- قدرت نور و روشنایی بسیار بالا
- فاقد فلز مضر جیوه
- امکان نصب در زوایای گوناگون
- صرفه‌جویی در مصرف انرژی نسبت به چراغ‌های رنگی
- طول عمر بالا و سرعت بالا در خاموش و روشن شدن آن
رابطهٔ لیزر و انیمیشن‌سازی
لیزر فول کالر سه‌بعدی، از جدیدترین و به‌روزترین تجهیزات نورپردازی به شمار می‌آید. این نوع لیزر اخیراً در صنعت انیمیشن‌سازی نقش بسیار زیادی از خود نشان داده است. لیزر فول کالر با نام‌های دیگری مانند لیزر چندرنگ یا لیزر هفت‌رنگ نیز شناخته می‌شود. لیزر مولتی کالر دارای جلوه‌های جذابی است که با اتصال آن به کامپیوتر و نرم‌افزارهای خاص قابل استفاده است و کاربران می‌توانند به‌راحتی با استفاده از آن، طرح و افکت مورد نظر خود را طراحی و اجرا کنند.
کلام آخر
کاربرد لیزر در زندگی ما انسان‌ها روزبه‌روز رو به افزایش است. قابلیت‌ها و کاربری‌های مختلف لیزر، آن را به بخشی جدانشدنی از زندگی روزمرهٔ ما انسان‌ها تبدیل کرده است. در این مقاله، تنها برخی از کاربردهای انواع گوناگون لیزر را مورد بررسی قرار دادیم، اما خوب است بدانید هرکدام از ما در طول روز، خواسته یا ناخواسته، با لیزر و کاربردهای آن در تماس هستیم.
